Maria Grzyb
Szkoła Filialna w Sochach
Komputer w edukacji wczesnoszkolnej Możliwości komputera są ogromne i ciągle rosną. Głównie więc od pomysłowości nauczyciela i jego umiejętności praktycznych zależy w jakim zakresie będzie umiał z niego korzystać. Komputer może być wykorzystany nie tylko podczas zajęć z uczniami , ale też do przygotowania materiałów przez samego nauczyciela.
Zajęcia z komputerem nie tylko rozwijają umiejętności informatyczne, stwarzają również znakomite warunki rozwoju myślenia twórczego, oddziałują na osobowość uczniów, przyśpieszają i ułatwiają nabywanie różnorodnych umiejętności , stanowią bogate źródło informacji. Istnieje wiele sposobów wykorzystania tego urządzenia do przygotowania i przeprowadzania procesu dydaktyczno – wychowawczego. Wśród nich można wymienić:
Wykorzystywanie gotowego oprogramowania edukacyjnego
Każdy nauczyciel, planując wykorzystać komputer podczas zajęć , powinien zdawać sobie sprawę, że pełny sukces może odnieść tylko wtedy, gdy wykorzysta jedynie starannie dobrany program edukacyjny. Taki program musi być ściele powiązany z treściami nauczania.
Innym czynnikiem, który przyczynia się do jak najlepszego wykorzystania programu jest umiejętność obsługi komputera przez ucznia, ze szczególnym uwzględnieniem jego manualnych umiejętności. Jest to niezwykle istotne jeśli chodzi o zsynchronizowanie czynności w momencie , gdy uczeń zna rozwiązanie i ma je wykorzystać w programie.
Ważne jest by na początku korzystać z programów, które są bardzo łatwe w obsłudze. Najlepiej jest by do ich obsługi wystarczyły klawisze strzałek, dopiero kolejnym etapem powinno być posługiwanie się myszką.
Jeżeli program komputerowy jest starannie dobrany, to uczniowie chętnie z niego korzystają .Uwagę dzieci na pewno przyciągnie atrakcyjna grafika , dźwięk, bliska dziecku tematyka ,czy ciekawe i zróżnicowane pod względem trudności zadania.
W programach edukacyjnych tkwi wielkie bogactwo możliwości i ćwiczeń. Pomagają one w utrwaleniu już posiadanych przez dziecko umiejętności i wiadomości, rozwijają twórcze myślenie i wyobraźnię jak również pozwalają na kształtowanie nowych pojęć .
Na zajęciach komputerowych w klasach I – III można wykorzystywać multimedialne programy edukacyjne wydawnictwa WS i P :
- Klik uczy ortografii
- Klik uczy liczyć w zielonej szkole
- Klik uczy zasad ruchu drogowego
- Klik uczy śpiewać
Ogromną zaletą programów edukacyjnych z serii Klik... są barwne, atrakcyjne i zróżnicowane co do trudności zadania, które aktywizują uczniów nawet tych słabszych. Służą także poszerzaniu oraz utrwalaniu wiadomości i umiejętności, a integracja treści z zakresu różnych edukacji ułatwia ukazywanie rzeczywistości.
Wykorzystywanie edytorów tekstowych i graficznych
Praca uczniów z komputerem, to nie tylko korzystanie z gotowych programów. Dzieci mają również możliwość tworzenia własnych prac i dokumentów , które następnie drukowane i powielane mogą być wykorzystywane w dalszych etapach procesu dydaktyczno – edukacyjnego, jak również mogą być użyteczne w życiu codziennym. Jeżeli dziecko ma możliwość zredagowania samodzielnej pracy i wydrukowania jej , wówczas jest bardzo zaangażowane w prace , czerpie z niej radość i satysfakcję.
Do komputerowego redagowania tekstu służą specjalne programy, zwane edytorami tekstu. Przejęły one rolę maszyn do pisania. Praca z nimi jest bardzo przyjemna , między innymi dlatego, że łatwo można w nich poprawić błędy , wprowadzić zmiany, czy nadać tekstowi bardzo elegancki charakter. Korzystając z edytora tekstu ,dzieci mają również możliwość wprowadzania do swoich prac rysunków i tabel. Dzięki edytorom oszczędza się czas i papier.
Jeżeli dziecko wydrukuje przygotowany przez siebie tekst , wówczas ma możliwość samodzielnego poprawienia błędów . Ponadto wydrukowane i ozdobione prace umieszczane są w gazetce szkolnej , a najlepsze mogą być prezentowane na łamach szkolnej gazety w kąciku młodego pisarza i poety. Dzieci lubią też wykonywać samodzielnie czarną kreską rysunki , które po wydrukowaniu i wymianie z kolegami należy starannie pokolorować.
Jeżeli dziecko ma możliwość systematycznie pracować z wykorzystaniem edytora tekstu , wówczas należy je zapoznać z zasadami prawidłowego pisania na klawiaturze. Jest to bardzo istotne , gdyż dziecko powinno wypracować w sobie dobre nawyki w tym zakresie.
Obok edytorów tekstu ,bardzo przydatne, ale też i interesujące dla uczniów jest korzystanie z programów malarskich ( graficznych).
Przy pomocy nauczyciela uczniowie mogą próbować łączyć wykonane w edytorze graficznym ilustracje z napisami w edytorze tekstowym.
Edytory graficzne są bardzo istotnym źródłem ciekawych ćwiczeń usprawniających percepcję wzrokową , orientację przestrzenną i sprawność manualną.
Dzięki programowi Paint uczniowie wykonują laurki , wizytówki, prace plastyczne, zaproszenia , kolorowanki. Mogą łączyć wykonane w edytorze graficznym ilustracje z tekstem napisanym w edytorze tekstowym lub odwrotnie. Powstają wtedy ciekawe prace, które cieszą zarówno uczniów jak i nauczyciela.
Tworzenie przez nauczyciela własnych prezentacji multimedialnych
Dysponując komputerem i specjalnym programem można opracowywać prezentacje multimedialne. Nauczyciel może przygotować , a następnie sterować ekspozycją kolejnych slajdów zawierających tekst, obrazy i ich kombinacje. Istnieje również możliwość dołączenia podkładu muzycznego , komentarza słownego , czy też włączenia do prezentacji sekwencji animowanych.
Przygotowanie dobrej prezentacji jest dość czasochłonne , wymaga uważnego przemyślenia .Uzyskane efekty są jednak bardziej atrakcyjne dla ucznia niż tradycyjny pokaz , a informacje przekazane jednocześnie za pomocą slajdów, słów , dźwięków i działań umożliwiają przeżywanie i wielozmysłowe poznanie fragmentu otaczającej rzeczywistości. Jest to bardzo korzystne również z tego powodu ,że w szkole istnieje ograniczony kontakt z rzeczywistością. Tworzenie multimedialnych prezentacji ma duże znaczenie dla rozwoju spostrzeżeń i pamięci dzieci.
Korzystanie z Internetu
Internet jest źródłem wielu przydatnych informacji. Za jego pośrednictwem można kupować książki ,płyty i niezliczoną ilość innych rzeczy. Dla wielu uczniów stanowi on wielką pomoc naukową, daje też możliwości nawiązywania nowych kontaktów. Aby wykorzystać Internet w procesie dydaktycznym koniecznie trzeba zacząć od samego siebie .Należy uprzednio nabrać wprawy i przetestować wszelkie praktyczne aspekty: szybkość połączenia, ewentualne trudności umiejętność posługiwania się programami do przeglądania zasobów Internetu.
Chociaż Internet bywa niezwykle przydatny , bywa też niebezpieczny. Warto pamiętać, że podczas zajęć lekcyjnych należy kontrolować to, co robią dzieci. Ogromny potencjał edukacyjny tkwiący w tej sieci może mieć zły wpływ na rozwój dziecka.
Ograniczenia i potencjalne zagrożenia pracy z komputerem
Nie kontrolowana przez dorosłych praca z komputerem może stać się źródłem nerwic, lęków czy negatywnych postaw. Dzieje się tak dlatego ,że komputer nie daje możliwości żywego kontaktu między dzieckiem a dorosłym. Powinno się więc traktować komputer jedynie jako środek wspomagający nauczanie, gdyż nigdy nie zdoła zastąpić nauczyciela, czyli kontaktu z żywym człowiekiem.
Każdy nauczyciel , który decyduje się na wykorzystanie komputera podczas swoich zajęć powinien zdawać sobie sprawę, że zbyt częste i długotrwałe stosowanie tego samego programu może wyrobić u uczniów pewien schemat postępowania, doprowadzić do automatycznego wykonywania zadań, ograniczając w ten sposób inne możliwości poznawcze i zdolność twórczego myślenia. Może też znużyć dzieci lub nawet zniechęcić .
Trzeba pamiętać, że zbyt długie obcowanie z komputerem jest niekorzystne dla zdrowia młodego człowieka. Może stać się ono przyczyną wad postawy i skrzywień kręgosłupa .Nasilają się także poważne wady wzroku oraz uszkodzenia nerwów odpowiedzialnych za ruchy nadgarstka i dłoni. Długotrwale narażanie się na bodźce świetlne , płynące z ekranów może naruszać prawidłowe funkcjonowanie mózgu.
Nauczyciel musi pamiętać, by robić dzieciom przerwy w czasie zajęć z komputerem. Można wtedy przeprowadzić krótkie ćwiczenia relaksacyjno – ruchowe. Należy też uświadomić dziecku, że nadmierne obcowanie z komputerem jest niebezpieczne.
Zjawisko nadużywania komputera stanowi obecnie problem natury medycznej i społecznej między innymi w Stanach Zjednoczonych. Pojawiły się nawet pierwsze opisy "choroby komputerowej". Objawia się ona między innymi silnym pobudzeniem , zaburzeniami snu , czy nawet stanami depresyjnymi , gdy dostęp do komputera jest utrudniony.
Zagrożenia wywołane nadmiernym eksploatowaniem komputera przez dzieci można ogólnie sklasyfikować w następujący sposób:
- zagrożenia fizyczne (wady postawy)
- zagrożenia psychiczne ( nerwice , lęki )
- zagrożenia moralne ( negatywne postawy i zachowania )
- zagrożenia społeczne (wyizolowanie ze społeczności grupowej)
- zagrożenia intelektualne ( bezkrytyczne zaufanie w możliwości komputera)
Przed współczesną szkołą stoi wiec niezwykle trudne zadanie: ukształtowanie człowieka rozumnego , wrażliwego , uczciwego , ale jednocześnie umiejącego świadomie i mądrze wykorzystać nowoczesne zdobycze cywilizacji w celu zdobywania i przekazywania informacji, komunikowania się i uczenia .
Jakie są przyczyny uzależnienia od komputera?
Istnieje wiele przyczyn uzależnienia od komputera.
Po pierwsze osoba , która chce nadążyć za szybkim rozwojem techniki informacyjnej , musi ją śledzić, poznawać, co oznacza spędzanie przy monitorze komputera wielu godzin.
Po drugie uzależnienie ma wymiar psychologiczny. Wielu młodych ludzi z zaburzonym obrazem samego siebie , z zaniżonym poczuciem własnej wartości , czuje się w komputerowym świecie bezpiecznie. W tym świecie nie jest ważna uroda , wykształcenie ale sprawność poruszania się w sieci. Taka sprawność wymaga stałego doskonalenia umiejętności , a więc zabiera czas. Brak czasu powoduje, że młody człowiek ogranicza swoje kontakty z rówieśnikami, odrywa się od rzeczywistości , przenosi się w świat fikcji. Z czasem granice między życiem realnym a fikcyjnym zacierają się. Osoba , która raz wpadła w nałóg, może być uzależniona do końca życia.
Bibliografia:
- B. Siemieniecki , "Komputer w edukacji. Podstawowe problemy technologii kształcenia" ,Toruń 1997.
- A. Hassa, "Komputer jako środek dydaktyczny w edukacji wczesnoszkolnej", Życie Szkoły ,1998 nr 1.
- M. Rostowska, "Komputer zagrożeniem dla młodzieży", Komputer w szkole, 1997, nr 4.